زن‌ستیزی در برنامه «عشق ابدی»

تقاضای حذف صفحه اینستاگرام «پژمان بهروزی» به دلیل زن‌ستیزی در برنامه «عشق ابدی»

۱ شهریور ۱۴۰۴

هفته‌هاست برنامه‌ای تحت عنوان «عشق ابدی» در فضای یوتیوب منتشر می‌شود؛ برنامه‌ای واقع‌نما (ریالیتی شو) که قرار بوده درباره عشق و یافتن شریک زندگی باشد. در نگاه اول تصور می‌شد با محتوایی سرگرم‌کننده روبرو باشیم، اما در عمل این برنامه به بستری برای خشونت جنسیتی و ترویج زن‌ستیزی تبدیل شده است. از همان قسمت‌های نخست، نفرت‌پراکنی علیه زنان و عادی‌سازی رفتارهای مردسالارانه، به عنصر اصلی این برنامه بدل شد. این برنامه با الهام از نمونه‌های خارجی مانند «جزیره عشق» ساخته شده و با حضور پنج دختر و پنج پسر آغاز شد، اما خیلی زود نشان داد که به‌جای پرداختن محترمانه به مفهوم عشق، سراسر لبریز از توهین‌ به زنان ایرانی است.

مصداق‌های زن‌ستیزی در «عشق ابدی»

خشونت فیزیکی و کلامی علیه زنان: در همان قسمت‌های ابتدایی شاهد اعمال خشونت فیزیکی نسبت به شرکت‌کننده زن (ترانه) و حملات لفظی تحقیرآمیز به او بودیم. این روند با بولی‌گری گروهی علیه شرکت‌کنندگان زن دیگری مانند نگار ادامه یافت؛ رفتاری که موجب تخریب روحیه و شخصیت این زنان در برابر دوربین شد.

انگ‌‌زدن جنسی و معیارهای دوگانه: هنگامی که یک شرکت‌کننده زن (نگار) چند بار قرار ملاقات (دیت) می‌رود، از سوی برخی مردان لقب‌های زننده‌ای نظیر «خراب» و «کرم از خود درخت» می‌گیرد (کنایه از اینکه مشکل از خود زن است). در مقابل، وقتی یک شرکت‌کننده مرد (شاهین) دست به فریب عاطفی و رابطه پنهانی می‌زند، نه تنها مواخذه نمی‌شود بلکه توسط برخی دیگر از مردان (از جمله سیاوش و پژمان) مورد حمایت و تشویق قرار می‌گیرد. این استاندارد دوگانه، تبعیض آشکار علیه زنان را نشان می‌دهد که در آن آزادی و خطای مردان قابل چشم‌پوشی است، اما کوچک‌ترین کنش مشابه از سوی زنان با برچسب‌های غیراخلاقی پاسخ داده می‌شود.

اظهارات توهین‌آمیز و زن‌ستیزانه در برنامه: در یکی از قسمت‌ها، شرکت‌کننده مرد پژمان بهروزی (که به دروغ با عنوان «دکتر» معرفی می‌شود) با بیان مثالی جنسیت‌زده، زنانی که رابطه‌های متعدد دارند را به «قفل خراب» تشبیه کرد که با هر کلیدی باز می‌شوند و مردان با روابط جنسی متعدد را «شاه‌کلید» نامید؛ گویی وفاداری جنسی فقط برای زنان الزام‌آور است و مردان آزادند هرچه خواستند بکنند. این تشبیه زننده که متأسفانه با تشویق برخی حضار و شرکت‌کنندگان مواجه شد، نمونه بارز اخلاق دوگانه و نگاه ابزاری به زنان است. چنین جمله‌هایی نه تنها حرمت انسانی زنان را هدف قرار می‌دهد، بلکه غیرمستقیم خشونت و کنترل مردانه بر زنان را عادی‌سازی می‌کند.

ترویج کنترل مرد بر زنان به نام عشق: حتی مجری برنامه، پرستو صالحی, در گفتاری تأمل‌برانگیز مدعی شد که «زن‌ها در عمق وجودشان دوست دارند شریک عاطفی‌شان به آنها بگوید چه بپوشند و چه نپوشند» و این را نشانه عشق و مراقبت دانست. این اظهار نظر، که برخی شرکت‌کنندگان زن نیز آن را با لبخند تأیید کردند، نشان می‌دهد که برنامه «عشق ابدی» تا چه حد درونی‌ترین الگوهای مردسالارانه (کنترل بر بدن و پوشش زن) را رومانتیزه و توجیه می‌کند. چنین پیامی در یک برنامه پربازدید، عملاً در خدمت عادی‌سازی فرهنگ خطرناک کنترل و سلطه بر زنان به اسم دوست‌داشتن است. همچنین اظهار نظر مجری برنامه در خصوص لذت‌بردن زنان از کنترل پوشش‌شان توسط مردان، با واکنش شدید فعالان حقوق زنان مواجه شد؛ آنان چنین سخنانی را تلاش برای مشروعیت‌بخشی به تسلط مردان بر بدن و انتخاب‌های زنان می‌دانند.

نتیجه‌ی این فضای زن‌ستیزانه آن شد که چندین شرکت‌کننده زن (از جمله نگار، بهار و الهه) در خلال برنامه با آزار و فشار روانی شدید مواجه شده و از ادامه حضور انصراف دادند. شدت خشونت و توهین به این زنان در حدی بود که هر سه نفر با تصمیم خود و برای حفظ کرامت‌شان مجبور به ترک برنامه شدند. با این حال، این پایان آزارها نبود، زنان حتی پس از خروج از ویلا نیز از حملات زن‌ستیزانه در امان نماندند.

اوج ماجرا

در روزهای اخیر و پس از افزایش انتقادها، پژمان بهروزی (یکی از چهره‌های اصلی برنامه) در صفحه اینستاگرام خود پا را فراتر گذاشت و مستقیماً به آزار و افترا علیه یکی از زنان حذف‌شده (نگار) پرداخت. وی در استوری‌های خود مدعی شد که «نگار به خاطر اینکه در ۲۱سالگی مورد تجاوز قرار گرفته دچار مشکلاتی شده» و با این حرف زشت، به نوعی قربانی را مقصر جلوه داد. این در حالی است که حتی اگر چنین روایتی صحت می‌داشت، باز هم شرم و انگ باید متوجه تجاوزگر باشد نه قربانی. پژمان به همین نیز اکتفا نکرد و در ادامه با الفاظی رکیک به نگار و حتی خانواده او تاخت کرده و آن‌ها را تهدید به برخورد کرد. این اقدامات خصمانه و بیمارگونه، خشم بسیاری از کاربران را برانگیخت و درخواست‌ها برای مسدود کردن فوری صفحه وی را به همراه داشته است. رفتارهای پژمان بهروزی نشان داد که زن‌ستیزی این برنامه صرفاً نمایشی برای دوربین نبوده، بلکه به باورهای عمیق مشارکت‌کنندگان آن تبدیل شده است؛ افرادی که اکنون در فضای عمومی نیز به آزار زنان ادامه می‌دهند.

مطالبات ما

«عشق ابدی» ظاهراً درهای تازه‌ای به روی نمایش روابط مدرن گشوده اما در باطن همان الگوهای قدیمی پدرسالاری و تبعیض علیه زن را در قالبی پر زرق‌وبرق بازتولید کرده است. ما با تنظیم این دادخواست، اعتراض خود را به حجم غیرقابل‌قبول زن‌ستیزی در برنامه عشق ابدی و پیرامون آن اعلام می‌کنیم. امضاکنندگان خواهان اقدامات زیر هستند:

۱- حذف فوری صفحه اینستاگرام پژمان بهروزی (@dr.pejmanbehroozi): از اینستاگرام به عنوان بستری که ادعای پایبندی به قوانین ضدنفرت‌پراکنی دارد می‌خواهیم حساب فردی را که با اظهارات آشکارا زن‌ستیزانه و تهدیدآمیز، امنیت روانی یک زن را به خطر انداخته مسدود کند. سیاست‌های اینستاگرام نباید اجازه دهد تریبون آن در اختیار ترویج نفرت و خشونت علیه زنان باشد.

۲- برخورد با مروّجان خشونت جنسیتی در شبکه‌های اجتماعی: از تمامی شبکه‌های اجتماعی (به‌ویژه اینستاگرام و یوتیوب) می‌خواهیم با جدیت بیشتری با چهره‌های زن‌ستیز برخورد کنند. تعلیق یا بستن حساب کاربری افرادی که دست به تهدید و توهین جنسیتی می‌زنند، کم‌ترین انتظار از این پلتفرم‌ها در حمایت از امنیت کاربران، به‌ویژه زنان، است.

۳- پاسخ‌گویی عوامل برنامه «عشق ابدی»: از تهیه‌کنندگان، کارگردان و مجری این برنامه تقاضا داریم نسبت به موج خشونت و تبعیضی که در برنامه‌شان جریان دارد پاسخ‌گو بوده و آن را علناً محکوم کنند. حداقل انتظار می‌رود عوامل برنامه با عذرخواهی رسمی از زنان آسیب‌دیده (نگار، بهار، الهه و دیگران) دلجویی کرده و تعهد دهند که در ادامه برنامه یا تولیدات آتی، هیچ‌گونه رفتار موهن نسبت به زنان تحمل یا ترویج نخواهد شد. در غیر این صورت، ادامه این برنامه چیزی جز شراکت در پایمال‌کردن حقوق زنان نیست.

۴- حمایت بین‌المللی و اقدام حقوقی در ترکیه: با توجه به اینکه این برنامه در خاک ترکیه تولید و منتشر می‌شود، ما از سازمان‌ها و گروه‌های مدافع حقوق زنان در ترکیه نیز درخواست همبستگی و یاری داریم. از جامعه فمینیستی ترکیه می‌خواهیم با آگاه‌سازی افکار عمومی و نیز پیگیری از مراجع قانونی مربوطه، به ما در توقف ادامه این نمایش زن‌ستیزانه کمک کنند. همراهی فرامرزی کنشگران برابر‌خواه، می‌تواند فشار مؤثری بر تهیه‌کنندگان برنامه برای اصلاح رویه یا توقف آن وارد کند.

**

ما امضاکنندگان این دادخواست، خواهان پایان‌بخشیدن به عادی‌سازی نفرت علیه زنان در رسانه‌ها هستیم. برنامه‌هایی مانند «عشق ابدی» که به‌جای برکشیدن عشق و روابط سالم، خشونت و تحقیر نسبت به زنان را رواج می‌دهند، شایسته حمایت و ادامه تولید نیستند. امیدواریم با اقدامات عملی مناسب، از تحریم مردمی این برنامه تا برخورد قانونی و صنفی، پیام روشنی به همه سازندگان محتوا مخابره شود که دوران چشم‌پوشی از زن‌ستیزی به سر آمده است. ما خواهان رسانه‌ای هستیم که حرمت و حقوق زنان را خط قرمز خود بداند و عشق را نه در قالب سلطه و توهین، بلکه با چهره‌ی واقعی‌اش که احترام و برابری است به تصویر بکشد. با سپاس از همراهی تمامی حامیان این مطالبه‌ به‌حق.

به امید جامعه‌ای عاری از خشونت و تبعیض جنسیتی.

امضاکنندگان اولیه

• نادیا آیدان، فمینیست
• سمانه سوادی، فمینیست و حقوق‌دان
• سلیطه، نوازنده و خواننده
• مینا خانی، فمینیست و‌‌ فعال حقوق بشر
• ساره صدیقی، فعال حقوق زنان و جامعه‌ی کوییر
• جاستینا، فمنیست و رَپِر
• بهار، رَپِر و فعال حقوق زنان
• غزل عبداللهی، هنرمند عکاس و نقاش

--